Józef Szajna „Z cyklu Mrowiska”

Profesor Józef Szajna jest przede wszystkim kojarzony z teatrem. To właśnie w tej dziedzinie sztuki odniósł największy sukces. Malarstwo jednak, obok ukochanej scenografii, stało się również dla Szajny środkiem wyrazu traumatycznych przeżyć i tragicznych doświadczeń. Obraz „Z cyklu Mrowiska” pochodzący z kolekcji Galerii Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej  w pełni oddaje  naznaczony wojną charakter  twórczości artysty.

Pod koniec lat siedemdziesiątych zaczął powstawać cykl niezwykle ponurych, czarno- białych obrazów, przedstawiających jakże pesymistyczną, pozbawioną wszelkiej nadziei wizję świata. Świata wojny, rzeczywistości obozów koncentracyjnych. Świata, w którym człowiek niemalże obdarty z godności, bojąc się anonimowej śmierci, poszukuje swojej utraconej tożsamości . Być może stąd metaforyczna nazwa „Mrowisko”. Człowiek w tym świecie nie ma imienia, jest nic nieznaczącym numerem - jedną z tysięcy „mrówek”. 

„Człowieka tak się zabija jak zwierzę

Widziałem:

Furgony porąbanych ludzi

Którzy nie zostaną zbawieni”

Mówił „Ocalony” Różewicza. To samo zdaje się wołać wysuwający się na pierwszy plan prezentowanego obrazu zarys głowy postaci. Zarys, gdyż portret każdego, kto doświadczył okrucieństwa wojny, mógłby zostać w niego wpisany. Podkreślona zostaje niechciana anonimowość wśród setek tak samo wyglądających, ogolonych głów, przerażająca świadomość zbliżającej się wspólnej przyszłości- wyroku śmierci, zagłady. Stąd też tylko same, szaro-czarne, uwięzione za kratami kontury postaci. Setki postaci, namalowanych płynnie, wydawać by się mogło, że za jednym pociągnięciem pędzla.

„Dzisiaj mam imię, wtedy byłem tylko numerem”- wypowiedziane niegdyś słowa przez profesora Szajnę w pełni oddają charakter jego twórczości. Prezentowany obraz powstał w 1999roku, 54 lata po zakończeniu wojny, jednak temat cierpienia, okrucieństwa, tragicznych wydarzeń towarzyszył artyście do końca jego dni. Józef Szajna zmarł 24 czerwca 2008 roku. Miał 86 lat.

W kolekcji Galerii Katarzyny Napiórkowskiej znajduje się jeszcze jeden obraz z tej samej serii, zatytułowany „Twarz”.

Prof. Józef Szajna(ur. 13 marca 1922 w Rzeszowie, zm. 24 czerwca 2008 w Warszawie) – scenograf, reżyser, malarz, grafik, teoretyk teatru.  Podczas wojny trafił do obozów koncentracyjnych w Auschwitz i Buchenwaldzie. Na jego ramieniu widniał numer 18729.

Studia ukończył na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie ( w 1952 roku otrzymał dyplom z grafiki; w 1953  dyplom w zakresie scenografii). Całe swoje życie związał ze sztuką: głównie z teatrem i malarstwem. Odniósł międzynarodowy sukces, zdobywając szereg prestiżowych nagród, w tym w 2007 roku Medal J. Masaryka od Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Czeskiej za "...długoletni aktywny wkład na skale międzynarodową w zachowanie pamięci więźniów obozów koncentracyjnych".

Paulina Niewiadomska

Fot. Józef Szajna, "Z cyklu Mrowiska", 65 x 65 cm, 1999 – Galeria Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej

źródła:

http://www.culture.pl/baza-sztuki-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/jozef-szajna

http://www.jozefszajna.eu/biografia.htm

http://www.nytimes.com/2008/06/30/world/europe/30iht-obits.4.14106180.html

Udostępnij

Artykuł powstał we współpracy z Galerią Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej
www.napiorkowska.pl

Zapraszamy Państwa także na strony poświęcone sztuce:
www.artissimo.pl – wystawy, artyści, wydarzenia

Blog Justyny Napiórkowskiej- zwycięski blog w dziedzinie kultury w konkursie Blog Roku 2010 :
www.osztuce.blogspot.com

Wszystkie prawa zastrzeżone