Krakowskie szopki

Szopki krakowskie to barwne, bogato zdobione konstrukcje inspirowane architekturą starego Krakowa. Nie są architektonicznymi modelami, lecz fantastycznymi kompozycjami, których najważniejszym elementem jest scena Bożego Narodzenia.

Szopka krakowska powstała w XIX wieku na przedmieściach Krakowa, a jej twórcami byli ubodzy robotnicy budowlani. To właśnie oni, szukając dodatkowego zarobku w okresie jesienno-zimowym, zaczęli budować z tektury i lekkiego drewna przenośne sceny służące do odgrywania kukiełkowych przedstawień o narodzeniu Chrystusa. Charakterystycznym elementem tych konstrukcji były wysokie wieże nawiązujące do architektury krakowskich kościołów.

Zwyczaj kolędowania z szopką szybko się przyjął i przez dziesiątki lat w okresie Świąt Bożego Narodzenia na krakowskim rynku gromadziły się teatralne grupy z szopkami, oczekujące na zaproszenie do domów zamożnych krakowskich rodzin.

21 grudnia 1937 roku zorganizowano pierwszy konkurs szopek krakowskich. Wykreował on nowy rodzaj szopek, umownie zwanych szopkami konkursowymi. Poza nielicznymi wyjątkami nie są już one scenami do przedstawień kukiełkowych - ich jedynym przeznaczeniem jest estetyczna kontemplacja. Wyróżniają się pełnym przepychu zdobnictwem i charakterystyczną architekturą, która w harmonijny sposób łączy elementy krakowskich zabytków. Wieże kościoła Mariackiego, kopuła kaplicy Zygmuntowskiej z wawelskiej katedry, a także Brama Floriańska, Sukiennice i Barbakan - to najczęstsze motywy, do których nawiązują stający do konkursu szopkarze.

Piękno samej architektury podkreślają niezliczone ornamenty, kolorowe witraże, a przede wszystkim cała plejada postaci zaludniających kolejne kondygnacje i wnęki. Oprócz Dzieciątka w żłóbku, Matki Boskiej, św. Józefa, widzimy składających hołd pasterzy i Trzech Króli. W licznych galeriach, wnękach i niszach, spotkać można postaci z krakowskich podań i legend: smoka wawelskiego, Lajkonika, Tatarów, hejnalistę w wieży Mariackiej czy Pana Twardowskiego. Nie brakuje krakowiaków i górali w ludowych strojach, bohaterów narodowych, papieży, a nawet współczesnych postaci ze świata polityki i kultury. Niektóre z tych figurek wprawiane są w ruch za pomocą elektrycznych mechanizmów.

Wykonane z bardzo kruchych, nietrwałych materiałów - głównie drewna, tektury i aluminiowej folii (staniolu), szopki krakowskie skrzą się feerią barw, ukazując bogactwo ornamentów i zdobień. Są poetycką syntezą Krakowa i wspaniale wyrażają ducha i urok tego miasta.

Prezentowane na wileńskiej wystawie szopki z kolekcji Muzeum Historycznego Miasta Krakowa powstały w latach 1968-2007. Są wśród nich prace wybitnych mistrzów, takich jak Witold Głuch, Bronisław Pięcik czy Tadeusz Żmirek.

Organizatorzy: Instytut Polski w Wilnie, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Muzeum Sztuki Litwy.

Otwarcie: 9 grudnia 2010, godz. 18:00.
Wystawa czynna do 6 stycznia 2011.

Muzeum Sztuki Użytkowej
ul. Arsenalo 3A
Wilno

Fot. Szopka Krakowska, materiały organizatorów

źródło:

mk

www.napiorkowska.pl
www.osztuce.blogspot.com